- سنووری نێوان سوید و نه‌رویج.
تاريخ
9:21 م
الجمعة، 3 يوليو 2015
عیسا ئه‌لشه‌ریف ئه‌و منداڵه‌ی ته‌مه‌نی پێنج ساڵه له یه‌كێك له مزگه‌وته‌كانی وڵاتی ئوردون له نوێژی ته‌راویحدا پێشنوێژی ده‌كات و به‌ده‌نگێكی زۆر خۆش و كاریگه‌ر قورئان ده‌خوێنێت.
ئه‌وه‌ی جێی سه‌رنجه دوای ته‌واوبوونی نوێژه‌كه، منداڵه‌كه ده‌چێته مینبه‌ر و ده‌ست ده‌كات به وتاردان بۆ نوێژخوێنان.
تاريخ
9:04 م
دڵزار ئیسماعیل، به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی تۆماری كۆمپانیاكان له وه‌زاره‌تی بازرگانی و پیشه‌سازی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان به ژماره‌ی ئه‌مڕۆی هه‌فته‌نامه‌ی (باس)ی راگه‌یاندوه: "له ماوه‌ی رابردوودا ده‌یان كۆمپیای خۆماڵی نه‌وت مۆڵه‌تی كاركردنیان وه‌رگرتووه، ئاسانكاریش كراوه بۆ دامه‌زراندنی كۆمپانیای خۆماڵی له بواری نه‌وت، ئه‌و ئاسانكاریانه‌ش بوونه‌ته‌هۆی زیادبوونی دامه‌زراندنی كۆمپانیای خۆماڵی له بواری خزمه‌تگوزاری نه‌وت، هاوكات به‌هۆی كۆمپانیا جیهانییه‌كان كۆمپانیا خۆماڵییه‌كان ده‌توانن ئه‌زموونی باش وه‌ربگرن".
دڵزار ئیسماعیل وتیشی: "پێشووتر ته‌نها كۆمپانیای نه‌وتی بیانی له هه‌رێمی كوردستان تۆمار ده‌كران و كاریان ده‌كرد، به‌ڵام له ماوه‌ی رابردوودا تا ئێستا كۆمپانیای خۆماڵیش ژماره‌یه‌كی باشیان دامه‌زراون و كار ده‌كه‌ن".
به‌رێوه‌به‌ری گشتی تۆماری كۆمپانیاكان ئاشكرای كرد زیاتر له 300 كۆمپانیای بواری نه‌وت له هه‌رێمی كوردستان تۆماركراون، وتیشی: "له‌و 300 كۆمپانیایه 200 كۆمپانیایان خۆماڵین و كار ئاسانی زیاتر ده‌كه‌ین بۆ دامه‌زراندنی كۆمپانیای نه‌وتی خۆماڵی بۆ ئه‌وه‌ی له داهاتوودا پشتیان پێ ببه‌سترێت بۆ پێشخستنی كه‌رتی وزه له هه‌رێمی كوردستاندا".
دڵزار ئیسماعیل جه‌ختی كرده‌وه هه‌ندێك كۆمپانیای خۆماڵی نه‌وت له بواری ده‌رهێنان و دۆزینه‌وه‌ی نه‌وت مۆڵه‌تیان پێدراوه، به‌لاَم ئه‌و كۆمپانیایانه به هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ كۆمپانیای تری نه‌وت كارده‌كه‌ن،" ئه‌و 200 كۆمپانیا خۆماڵه‌یه به‌شی زۆریان له بواری به‌ڵێنده‌رایه‌تی نه‌وت و دابینكردنی پێداویستیه‌كان و خزمه‌تگوزارییه‌كانی نه‌وتن و هه‌ندێكییشیان به هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ كۆمپانیا بیانییه‌كان له بواری ده‌رهێنان و دۆزینه‌وه‌ی نه‌وت كارده‌كه‌ن.
تاريخ
8:50 م
وه‌زاره‌وتی دارایی له به‌یاننامه‌یه‌كدا رایگه‌یاند: "وابڕیاره بانكی نێوده‌وڵه‌تی قه‌رزێك به بڕی 1.7 ملیار دۆلار بداته عیراق كه ملیارێكی وه‌ك قه‌رزی سیاسه‌تی ته‌مویلی گه‌شه‌پێدانه (DPL)".
له به‌یاننامه‌كه‌دا هاتووه: "بانكی نێوده‌وڵه‌تی قه‌رزێك به بڕی 350 ملیۆن دۆلار بۆ پرۆسه‌كانی ئاوه‌دانكردنه‌وه و سه‌قامگیریی بۆ ناوچه رزگاركراوه‌كان له عیراق ته‌رخان ده‌كات و بڕی 350 ملیۆن دۆلاری تر بۆ پرۆژه‌ی رێگه‌ی ئوم قه‌سر- به‌سره له باشووری عیراق، دابین ده‌كات".
له به‌یاننامه‌كه‌دا ئاماژه به‌و رێوشوێنه چاكسازیانه‌ش كراوه كه حكومه‌تی عیراق له كه‌رته ئابورییه‌كاندا بۆ خۆلادان له زیاده‌ڕۆیی له خه‌رجییه‌كان ده‌یانگرێته‌به‌ر.
وه‌زاره‌تی دارایی عیراق باسی له‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ش كرد كه هۆشیار زێباری وه‌زیری دارایی له‌گه‌ڵ به‌ڕێَوه‌به‌ری پرۆگرامی عیراق له بانكی نێوده‌وڵه‌تی و تیمێكی پسپۆڕ له بواری ئابوری و پرۆگرامی گه‌شه‌پێدان، سازیكرد.
به‌پێی به‌یاننامه‌كه، له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا پلان و پرۆگرامی بانكی نێوده‌وڵه‌تی بۆ به‌خشینی قه‌رز به عیراق و یارمه‌تییه مرۆییه‌كان و پرۆژه‌كانی گه‌شه‌پێدان، گفتوگۆیان له‌باره‌وه‌كراوه.
تاريخ
8:49 م
وته‌بێژی نووسینگه‌ی راگه‌یاندنی سه‌رۆك وه‌زیرانی عیراقی فیدڕاڵ، رایده‌گه‌یه‌نێت، كه ئه‌و هه‌واڵانه‌ی له میدیاكاندا بڵاوكراوه‌ته‌وه له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی جێگره‌وه‌یه‌ك بۆ "بابه‌كر زێباری" دیاری كرابێت، راست نین.
سه‌عد حه‌دیسی، وته‌بێژی نووسینگه‌ی راگه‌یاندنی حه‌یده‌ر عه‌بادی، سه‌رۆك وه‌زیرانی عیراقی فیدڕاڵ، وتی: "ئه‌و هه‌واڵانه ته‌نها پێشبینین و دوورن له راستییه‌وه".
پێشتر له میدیاكاندا باس له‌وه كرا، كه چه‌ند كه‌سێك كاندید كراوه بۆ شوێنگرتنه‌وه‌ی "بابه‌كر زێباری"، سوپا سالاری عیراق، كه ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی پێشكه‌ش به عه‌بادی كرد، له‌نێو ئه‌و ناوانه‌شدا، فه‌ریق ئه‌نوه‌ر حه‌مه ئه‌مین، دێت كه ئێستا پۆستی فه‌رمانده‌ی هێزی ئامانی عیراقی به‌ده‌سته‌وه‌یه.
له چه‌ند رۆژی رابردوودا حه‌یده‌ر عه‌بادی، بڕیاری خانه‌نشینكردنی فه‌ریق روكنی یه‌كه‌م بابه‌كر زێباری ده‌ركرد، پاشان سوپا سالاری عیراق له روونكردنه‌وه‌یه‌كدا، ئه‌وه‌ی راگه‌یاند كه خۆی ئه‌و داوایه‌ی پێشكه‌شكردووه.
تاريخ
8:46 م
روانگه‌ی كه‌شناسی له عیراق رایگه‌یاند: پێشبینی ده‌كرێت سبه‌ینێ پله‌كانی گه‌رما له عیراق به‌رزتر ببنه‌وه به‌تایبه‌ت له ناوچه‌كانی باشوور و له‌نێویاندا هه‌ردوو پارێزگای به‌سره و میسان كه پله‌ی گه‌رما ده‌گاته 52 پله‌ی سه‌دی.
روانگه‌ی كه‌شناسی ئاماژه‌ی دا به "ئه‌گه‌ری به‌رزبوونه‌وه‌ی رێژه‌ی تیشكی بنه‌وشه‌یی تیشكی خۆر بۆ سه‌دا 2"، هۆشداریشی دا له به‌ركه‌وتنی ئه‌و تیشكه به‌وپێیه‌ی ده‌بێته‌هۆی تووشبوون به نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌ی پێست.
یه‌كشه‌ممه‌ی رابردوو روانگه‌ی كه‌شناسی له عیراق له به‌یاننامه‌یه‌كدا رایگه‌یاند كه له رۆژی پێنجشه‌ممه‌ی رێكه‌وتی 2ی ته‌مموز، عیراق ده‌كه‌وێته‌ژێر كاریگه‌ری شه‌پۆلێكی گه‌رماوه كه له هندستانه‌وه دێت.
له به‌یاننامه‌كه‌دا ئه‌وه خرابووه‌ڕوو كه پێشبینی ده‌كرێت له شاره‌كانی باشووری عیراق پله‌كانی گه‌رما 50 پله‌ی سه‌دی تێبپه‌ڕێنن و له شاره‌كانی باكوور و ناوه‌ڕاستیش چه‌ند پله‌یه‌ك كه‌متر بن.
روانگه‌ی كه‌شناسی پێشبینی كرد كه ئه‌و شه‌پۆلی گه‌رمایه چه‌ند رۆژێك به‌رده‌وام بێت و رۆژانی هه‌ینی و شه‌ممه و یه‌كشه‌ممه‌ی داهاتوو بگاته ئه‌وپه‌ڕی.
تاريخ
8:41 م
وەزیری پێشمەرگەی حكومه‌تی هەرێمی كوردستان مستەفا سەید قادر لە هەڤپەیڤینێكدا لەگەڵ ئاژانسی ئانادۆڵو دەڵێت مەترسی داعش لەسەر هەرێمی كوردستان دوورخراوەتەوە، ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات كە پێشمەرگە رۆژانە هێرش و پەلامارەكانی داعش تێكدەشكێنێت.
لەوبارەیەوە دەڵێت "پاش ئەوەی توانیمان زۆرینەی ئەو ناوچانەی كەوتبوونە ژێر دەسەڵاتی داعش ئازاد بكەین، ئێستا هێزی پێشمەرگە بەرگرییان لێ دەكات، رۆژانە ئەگەری هەیە چەكدارانی داعش پەلامار بدەن و لێرە و لەوێ هێز كۆدەكەنەوە، بەڵام بە پەیوەندییمان لەگەڵ هاوپەیمانان و هێرشە ئاسمانییەكانیان توانراوە هەوڵەكانی داعش پووچەڵ بكەینەوە و لەو شوێنانەی داعش ویستبێتی پەلامار بدات پێشمەرگە زۆر بە باشی وەڵامی داونەتەوە و هێرشەكانی تێكشاندوون، بەتایبەت لە شه‌نگال كە زۆربەی كاتەكان شەڕ هەیە هەروەها لە شوێنەكانی دیكەش".
لەبارەی دوایین زانیارییەكانی بەرەكانی شەڕی هێزی پێشمەرگەی كوردستان لەگەڵ چەكدارانی داعش وەزیری پێشمەرگە وتی "ماوەی چەند مانگی رابردوو پاش ئەوەی لە مانگی هەشتی ساڵی پار هێڵێكی بەرگرییمان دروستكرد لەدوای هێرشەكانی داعش ئیتر ئێمە كەوتینە داڕشتنی نەخشەی پەلاماردان و هێرشی پێشمەرگە بۆ سەر داعش دەستیپێكرد و توانرا 95 لەسەدی ئەو شوێنانەی كەوتبوونە ژێر دەستی داعش دەربهێنرێت، ئێستا لەو شوێنانەی پێشمەرگەی لێییە توانراوە سەنگەری باش دروست بكرێت و ئامادەكاریی باش هەیە و هێزی پێشمەرگە بەرگریی لەو شوێنانە و هەر شوێنێكمان ویستبێتی ئازادی بكەین، پێشمەرگە توانیویەتی بە باشی ئەوە بكات و داعش لە هەوڵی هێرش و پەلامارداندان، بەڵام سەركەوتوو نەبوون و پێشمەرگە توانیویەتی زۆر بەباشی بەرگری بكات".
سەبارەت بەو رێژەی ئەو پێنج لەسەدەی وەكو بەرپرسانی هەرێم دەڵێن سنووری باشووری كوردستانە و هێشتا لە ژێر دەستی هێزی پێشمەرگە نییە، مستەفا سەید قادر بۆ ئاژانسی ئانادۆڵو وتی "مەبەستمان ئەوەیە ئەو خاكەمان كە پێشتر كەوتووەتە ژێر دەسەڵاتی داعش لە دەستیان دەرهێنراوەتەوە، ئەوەی ماوەتەوە لەو پێنج لەسەدە بە زۆرینە لە پارێزگای نەینەوایە لە سنووری نێوان هەولێر و نەینەوا و دهۆك، ئەو شوێنانە ماونەتەوە و هێشتا رزگارنەكراون بەهۆی ئەوەوەیە كە رەنگە تا موسڵ ئازاد نەكرێت نەتوانرێت بە باشی بەرگرییان لێ بكرێت یان بەلانی كەم ئاوەدانبكرێنەوە، بۆیە رزگاركردنی ئەو شوێنانەمان بۆ كاتێكی دیاریكراو دوا خستووە".
لەبارەی ئەو قسانەشی دەكرێت گوایە رزگاركردنی شه‌نگال بە رزگاركردنی موسڵ بەستراوەتەوە، روونیكردەوە "ئەویش لەچوارچێوەی ئەوەیە كە باسمانكرد، دەمانەوێت كاتێك شه‌نگال رزگاربكرێت بتوانین پارێزگاری لێ بكەین و خەڵكەكەشی بگەڕێتەوە بۆ شوێنی خۆی، بۆیە چاوەڕوان دەكەین بزانین پڕۆسەی رزگاركردنی موسڵ چی بەسەر دێت دەنا لەبەرنامەدایە شه‌نگالیش رزگاربكرێت".
وەزیری پێشمەرگەی حكومه‌تی هەرێمی كوردستان دەربارەی پرۆسەی رزگاركردنی مووسڵیشەوە وتی "كۆمیتەیەك لەنێوان هاوپەیمانان و عیراق و هەرێمی كوردستان پێكهاتووە و خەریكی لێكۆڵینەوە و دانانی پلانێكن بۆ ئەوەی بتوانیین بە باشی دیراسەی دۆخەكە بكرێت و هەر پلانێك دابنرێت وا بكەین بە باشی سەركەوتنی باش بەدەست بهێنێت، تا ئێستا خەریكی لێكۆڵینەوە و كۆبوونەوەن".
وتیشی لەپلانەكە رۆڵی پێشمەرگە دەردەكەوێت، بەڵام بە قسەی ئەو پێشمەرگە بەشێك دەبێت لە رزگاركردنی موسڵ و پلانەكە دەریدەخات بەشداریی پێشمەرگە چۆن و تا چی ئاستێك دەبێت.
وەزیری پێشمەرگەی حكومه‌تی هەرێمی كوردستان مستەفا سەید قادر لە درێژەی هەڤپەیڤینەكەیدا لەگەڵ ئاژانسی ئانادۆڵو ئاماژەی بۆ ئەوەكرد كە هێرشی ئاسمانی فڕۆكەكانی وڵاتانانی هاوپەیمانان بۆ سەر داعش رۆڵی كاریگەری هەبووە، لەو رووەوە وتی "هێرشی ئاسمانی هاوپەیمانان رۆڵی كاریگەریی هەیە و تەواوكەری هێرشی زەمینی پێشمەرگەیە، ئەو هێرشانە رۆڵێكی باشیان بینیوە و پەیوەندیی باش لەنێوان ئێمە و ئەواندا هەیە، تا ئێستا هەڵەیەكیش نەبووە چی لەرووی سەنگەرەكانی پێشمەرگە یان چی هاووڵاتییان بێت. لەبارەی یارمەتیدانیشمانەوە لەرووی چەك و تەقەمنییەوە یارمەتی هەبووە، بەڵام پێویستمان بەزیاترە، بۆیە داوای چەك و تەقەمەنی زیاتر و باشترمان كردووە، پێویستمان بە چەكی قورستر و تەقەمەنی باشتر هەیە".
هەرچی لەبارەی ژمارەی ئەو پێشمەرگانەشن كە لەوەتی هێرشەكانی داعش بۆ سەر باشووری كوردستان كە لە هێرشەكان بۆ سەر شاری شه‌نگال دەستیپێكرد لە سێی ئابی ساڵی 2014 شەهید بوون و ئەوانەشی بریندار بوون، وەزیری پێشمەرگە وتی "ژمارەی ئەو پێشمەرگانەی كە لە شەڕی داعش شەهید بوون گەیشتووەتە هەزار و 212 شەهید، هەروەها بریندارەكانیشمان لە حەوت هەزار پێشمەرگە نزیكە، لەگەڵ ئەوەشدا بەپێی زانیارییەكانی ئێمە و هاوپەیمانان داعش زیاتر لە 14 هەزار كەسیان لەشەڕەكان لێ كوژراوە چی بەهێرشی ئاسمانی بێت یان بە هێرشی پێشمەرگە بێت".
ئاشكراشیكرد "بریندارەكان ژمارەكەیان زۆربوون، ژمارەیەكی زۆرمان لەو پێشمەرگانە بە مەبەستی چارەسەركردن ناردووەتە دەرەوە و بۆ وڵاتانی جیاجیا كە ژمارەی ئەو بریندارانە زیاتر لە 400 پێشمەرگە دەبن".
سەبارەت بەو كێشانەی كە حەشدی شەعبی بۆ هەندێك لە دانیشتووانی ناوچە كوردییەكانییان دروستكردووە، مستەفای سەید قادر دەڵێت "ئێمە لە زۆربەی شوێنەكانی كوردستان هەر خۆمانی لێیە و بەتەنها لەلایەن هێزی پێشمەرگەوە دەپارێزرێت، تەنها لە هەندێ ناوچە نەبێت وەكو سەعدییە و دووزخورماتوو كە هەندێ كێشە هەیە، بەڵام خەریكی چارەسەر كردنیین و زیاتر لەگەڵ حكومه‌تی عیراق و وەزارەتی بەرگری مامەڵە دەكەین لەسەر ئەو كێشانە".
مستەفا سەید قادر هێمای بۆ ئەوەش دا کە هەوڵی نوێ هەیە بۆ زیندووكردنەوەی بڕیاری پڕچەككردنی كورد و سوننە لە عێراق كە پێشكەشی كۆنگرێسی ئەمریكا كرابوو، دەشڵێت ئەو شاندەی كە لە ئەمساڵدا سەردانی ئەمریكایان كرد لەگەڵ سەرۆكی هەرێمی كوردستان داواكانی كوردستانییان گەیاندووەتە بەرپرسانی ئەمریكا.
باسی لەوەشكرد كە حكومه‌تی عیراق ژمارەیەكی كەم چەكیان پێداون.
وەزیری پێشمەرگە ئەو قسانەشی رەتكردەوە كە هیچ هێزێك لە كوردستان هەبێت لە دەرەوەی وەزارەتی پێشمەرگە بێت، وتیشی "ئەوەی هەیە هەموو ئەو هێزانەیە هێزی پێشمەرگەی كوردستان و ئاسایشی ناوخۆیە كە لەژێر فەرماندەی فەرماندەیی هێزە چەكدارەكان و وەزارەتی پێشمەرگەدان". بە دووریشی زانی رزگاركردنی شه‌نگال پەیوەست بێت بە بوونی هێزی دیكە كە رێگرن لە رزگاركردنی.
هەرچی پەیوەندە بە یەكخستنەوەی هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان وەزیری پێشمەرگە لەو هەڤپەیڤینەیدا لەگەڵ ئاژانسی ئانادۆڵو ئاشكرای دەكات "لە پرۆسەی یەكگرتنەوە خەریكین، هێزی پێشمەرگە وەكو خۆی ماوەتەوە و یەكەیەكی ژمێریاری دروستكراوە بۆ یەكخستنی پارەی پێشمەرگە و ئێستا كۆمیتەیەك پێكهاتووە بۆ ئەوەی لەوەوە دەست پێبكەین، وەزارەتی پێشمەرگە 14 لیوای یەكگرتووی هەیە و یەكەی حەفتا و هەشتا ماوە رێكبخرێتەوە و لە هەوڵداین بۆ یەكخستنەوە".
دەربارەی دروستكردنی فەوجی تایبەت بۆ كەمینەكانیش گوتی بۆ ئێزیدی و مەسیحی و شەبەك و توركمان هێزی تایبەت لەناو وەزارەتی پێشمەرگە دروستكراوە و راشیگەیاند بەشێك لەوان ئێستا لە شەڕ دان و هەندێكیشیان شەهیدیان داوە.
لەكۆتایی قسەكانیدا وەزیری پێشمەرگە گوتی لە هێرشەكەی ئەمدواییەی داعش بۆ سەر كۆبانێ هیچ داواكارییەكی دیكەیان لێ نەكراوە بۆ رەوانەكردنی هێزی پێشمەرگە بۆ كۆبانێ، وتیشی" ئەگەر داوایەكی واش هەبێت كاتی خۆی قسەی لەسەر دەكەین و بڕیاری لەسەر دەدەین".
تاريخ
8:38 م
